menu
Hét referentiewerk over perfectionisme, nu in een geactualiseerde editie Hoe ontstaat perfectionisme? Welke zijn de verschijningsvormen en wat doet het met de gezondheid? Ervaringsdeskundige Marcel Hendrickx ondervond aan den lijve de verwoestende impact van de drang naar bevestiging. Op zijn zesenveertigste kreeg hij een hartinfarct, voor hem duidelijk een gevolg van zijn perfectionisme. Na een carrière in de bankwereld besloot hij zich om te scholen tot trainer en coach. Hij ontwikkelde de OCP-methodiek, die ondertussen door meer dan 130 perfectionismecoaches wordt toegepast in Vlaanderen en Nederland. Onderzoek naar de effectiviteit van deze methode door de KU Leuven wees uit dat de resultaten over de hele lijn positief zijn. In deze geactualiseerde uitgave van Zeg me dat ik oké ben gaat Marcel Hendrickx dieper in op de link tussen narcisme (bij een ouder) en perfectionisme (bij een kind).
Enkele uittreksels.
– Onze maatschappij is hoe langer hoe meer aan het doordraaien. Ben ik het helemaal mee eens.
– De enorme druk die mensen ervaren ligt zeker (oh ja?) aan de basis van het feit (of de opinie?) dat er een toenemend aantal mensen zijn die niet meer authentiek zichzelf kunnen zijn, (hoe hebben ze dat bepaald?) want hun denken, doen en voelen worden gestuurd door perfectionisme (??). Maar er zijn ook andere factoren die aanleiding geven tot het ontstaan van perfectionisme en die niet uit druk voortkomen. (1) De tweede zin zegt onrechtstreeks dat in de eerste zin wordt gezegd dat perfectionisme wordt veroorzaakt door (o.m.) de druk van de dolgedraaide maatschappij. Maar dat staat niet in de eerste zin; als dat al de bedoeling was, dan is dat mislukt als gevolg van een syntaxfout; die "want" wil een verband leggen dat niet bestaat. Alvast geen perfecte taalbeheersing. (2) De auteur lijkt te willen beweren dat wie wordt gestuurd door perfectionisme niet meer authentiek zichzelf kan zijn. Ik denk dat zo'n bewering alleen maar kan voortkomen uit het idee dat perfectionisme een ziekte is die moet behandeld worden; dat belooft voor de rest van het boek. Wat meer intellectuele eerlijkheid (of perfectionisme?) was hier wel goed geweest.
– Faalangst is een uitingsvorm (?) van perfectionisme. Ik vrees dat faalangst bij kinderen inderdaad een groot en belangrijk probleem is, maar het verband met perfectionisme is mij niet duidelijk. Een perfectionist wil alles (of bepaalde dingen) perfect doen. Iemand die voortdurend te horen krijgt dat hij fout is krijgt faalangst, en is dus bang niet te voldoen, en daarin zie ik geen vorm van perfectionisme. Hendrickx zet hier het veel voorkomende probleem van faalangst zonder geldige argumenten onder de noemer van perfectionisme. Ook hier zien we dus een gebrek aan perfectionisme. Wat meer faalangst was misschien beter geweest.
– De omstandigheden nu, in een omgeving waar heel veel geëist wordt van iedereen, (en wie stelt die eisen dan?) maken het voor mensen die lijden aan het patroon (inderdaad een ziekte?) echter extra moeilijk om zich staande te houden; vandaar de enorme toename van burn-out. Dus perfectionisme is de hoofdschuldige van burn-out… Dat is nog wat erger dan stellen dat perfectionisten gevoeliger zijn voor burn-out, wat ik overigens ook betwijfel. Burn-out wordt veroorzaakt door een teveel aan onoplosbare conflicten, en perfectionisten worden meer geconfronteerd met conflicten (dus ook met onoplosbare), omdat ze die veel beter herkennen. Maar vervolgens stellen dat perfectionisme een burn-out veroorzaakt, is de wereld kneden naar de eigen inzichten. Wat op zich niet verboden is, maar als daar dan een boek uit volgt mag het ook bekritiseerd worden.
– Het grote probleem is dat veel te veel kinderen een label krijgen; men overdrijft gewoon. Ben ik het mee eens. Er zijn te veel pedagogen die te weinig te doen hebben.
"Perfectionisme is een belemmerend patroon dat vanuit het onderbewuste het denken, doen en voelen van mensen die eraan lijden stuurt op een manier die niet efficiënt is". Alstublieft. En de wereld wil efficiëntie, dus perfectionisme moet bestreden worden. In het boek De perfectieparadox wordt nog enigszins gewag gemaakt van positieve aspecten van perfectionisme, om dan te zeggen dat die geen écht perfectionisme voorstellen, en écht perfectionisme dus alleen maar negatief is; bijzonder kromme redenering. Hendrickx doet zich die moeite niet eens. Hij negeert andere visies op perfectionisme, om er geen standpunt over te moeten innemen. Positief perfectionisme wordt compleet genegeerd. Daar zit immers geen markt in voor coaching.
Daarna wordt beschreven hoe "het vrije kind" door de opvoeding verandert in het "verstandige of brave kind". "Perfectionisme ontstaat als ons verstandige of brave kind de overhand krijgt, en het vrije kind als het ware wordt weggedrukt". Vooral simplistisch. "Dit bij uitstek belemmerende patroon is een maatschappelijk probleem waardoor mensen hun authenticiteit en zelfvertrouwen verliezen en slechts een flauwe afspiegeling worden van de mooie en krachtige mens die ze in werkelijkheid zijn". Het wordt zelfs esoterisch. En het ontspoort verder als perfectionisme wordt gelijkgesteld aan "bevestigingsdrang". Het gaat wel degelijk om de hang naar erkenning en bevestiging, en dan is "drang" uiteraard een foutieve term. De auteur verwart het verlangen om iets te krijgen met de neiging om iets te doen. Perfectionisme is nu wel heel ver weg, maar zo'n bedenking moet je van een anti-perfectionist allicht niet verwachten. En het kan nog erger: "kinderen die geboren zijn uit een ongewenste zwangerschap, kunnen de ongewenstheid voelen in de baarmoeder, en worden soms geboren met bevestigingsdrang" (?!).
Zowat de helft van de tekst bestaat uit voorbeeldverhaaltjes (altijd handig om een boek vol te krijgen), maar die zijn af en toe zó met de haren getrokken dat ze vooral afbreuk doen aan het betoog (of eerder de onzin ervan versterken). Dat betoog doet mij bovendien voortdurend denken aan de hamer en de nagels. Blijkbaar leidt elk opvoedingsprobleem tot perfectionisme, en verder tot burn-out.
In menig boek hangt het betoog, zoals hier, met haken en ogen aan elkaar. Ik vraag mij altijd af óf (of in welke mate) de auteur dat met opzet doet. Meestal lijkt het mij een kwestie van gebrek aan kritische zin van de auteur (dus niet per se met opzet). Als je iets schrijft denk je daar toch over na? Of doet niet iedereen dat? Nu, met opzet of niet, als de lezer in het begin van een boek meegaat met onzin, dan schakelt hij in feite de eigen kritische zin uit, en dan slikt hij waarschijnlijk ook gemakkelijker de rest van het boek. We zijn doorgaans heel sterk in het goedpraten van wat we doen, en ik vrees dat dit ook doorwerkt bij het lezen van een boek. Zeker als je het boek zelf hebt gekocht ben je niet geneigd na één slecht hoofdstuk te stoppen. Dat proces zorgt er dan wel voor dat heel wat "slechte" boeken geen slechte kritieken krijgen, en de foute ideeën die ze verkondigen ingeburgerd geraken.
Dit sla ik even over. In de veronderstelling dat het niet echt belangrijk is (want het zat ook niet in de eerste versie van het boek). En om de ergernis te beperken…
Maar tijdens de verdere analyse heb ik wel regelmatig moeten terugdenken aan narcisme. De auteur misbruikt perfectionisme als vlag voor een lading die misschien wel iets met narcisme te maken heeft. Bijvoorbeeld bij controledrang: "perfectionisten staan erop dat alles gebeurt op hun manier; als dat niet gebeurt geeft dat frustratie, stress en onrust". Als we nu "perfectionisten" vervangen door "narcisten", dan lijkt het al beter te kloppen. Wat heeft Hendrickx zelf met narcisme? Commentaar op dit hoofdstuk staat achteraan.
De hamer en de nagels? Gaat elk probleem een vorm van perfectionisme blijken te zijn? Ik ben benieuwd.
De kern van perfectionisme is de onblusbare drang naar bevestiging. Hij houdt stug vol. Dat deze flater ook in de ondertitel zit zegt natuurlijk al veel. Wat verder: De kern van perfectionisme is het 'moeten'. Ja, wat is nu eigenlijk de kern? Er heerst een ergerlijk gebrek aan logica in de inleiding van dit hoofdstuk; dit proberen te begrijpen verhoogt het risico op een burn-out… Om efficiëntieredenen negeer ik de verhaaltjes (die allicht deels waar en deels verzonnen zijn).
* Bevestigingsdrang in relaties / Pleasen – Het symptoom van bevestigingsdrang (…) in relaties bestaat uit een belangrijk aantal subsymptomen, die stuk voor stuk veel energie vragen. Ze spelen allemaal binnen relaties en komen voort uit het continue zoeken naar bevestiging. Dat de auteur "belangrijk aantal subsymptomen" schrijft i.p.v. "aantal belangrijke subsymptomen" toont weer aan dat hij niet nadenkt over wat hij schrijft, of het taalkundig inzicht mist om het verschil te zien, dat m.i. wel degelijk van belang is.
– Dwangmatig zorgen – Heel wat mensen willen graag zorgen voor anderen, maar bij perfectionisten is het een dwang. Huh? De zoveelste nagel.
– Conflicten vermijden – Mensen met perfectionisme vermijden conflicten omdat ze denken dat anderen hen niet oké zullen vinden als ze ruzie gaan maken. Geldt dat niet voor iedereen behalve ruziemakers? De noemer "perfectionisten" wordt almaar groter.
– Niet nee kunnen zeggen / Misplaatst hiërarchisch gevoel – Iemand met perfectionisme zegt gewoon ja als hem iets gevraagd wordt. Vaak gaat het om afspraken die de persoon eigenlijk niet graag of helemaal niet kan of wil nakomen. Huh? Weer een nagel.
– Verwachtingen hebben en ze niet uitspreken – Meer van hetzelfde. Klopt het wel dat "perfectionisten willen oké gevonden worden"? Wil niet iedereen OK gevonden worden? Voor iedereen komt er wel eens een moment dat verwachtingen niet worden uitgesproken, en dat kan dan wel een bron van frustraties zijn (Hendrickx schrijft "bron voor frustraties" wat uiteraard zinloos is), maar dat heeft toch niets met perfectionisme te maken? Het komt in feite altijd op hetzelfde neer: voor de auteur is perfectionisme de bron van alle kwaad, en dus is elk kwaad een kenmerk van perfectionisme. En maar kloppen met die hamer. Ik heb er bijna genoeg van.
– Moeilijk feedback kunnen geven – Overlapt helemaal met het vorige punt.
– Ik ben niet belangrijk / Anderen zijn belangrijker – Overlapt helemaal met "Dwangmatig zorgen".
– Alles zelf willen oplossen / Geen hulp vragen – Ook dit komt voort uit een enorme behoefte aan bevestiging; als ik hulp vraag vindt men mij misschien een mislukkeling. Opnieuw: wat heeft dit in 's hemelsnaam met perfectionisme te maken?
* Onrealistische kwaliteitseisen – En hier duikt ineens de 80-20 regel op (zie het artikel daarover). En iets over de link tussen perfectionisme en ziekteverschijnselen, met een voorbeeld van iemand die het perfecte diner klaarmaakt, en dan voor het eerst "die tinteling" voelt die wijst op fibromyalgie?! Jawel, "het patroon" ligt aan de basis van haar "ziekte". Moet er nog zand zijn? Ik denk wel dat er een verband is tussen burn-out (en depressie, overigens) en "ziekten" als fibromyalgie en/of (?) CVS, maar dat "gij lijdt aan perfectionisme, dus dat is de oorzaak van uw fibromyalgie" lijkt mij toch totaal ongefundeerd; dit is de esoterie voorbij.
– Zeer hoge kwaliteitseisen aan anderen – Mensen die aan deze verschijningsvorm van perfectionisme lijden worden vaak als lastig en onsympathiek ervaren. Mensen die kritiek hebben, ook terecht, worden vaak als lastig en onsympathiek ervaren. Zijn dat daarom altijd perfectionisten?
* Laag zelfbeeld / Mismatchen met jezelf en met je prestaties – Mensen met perfectionisme gaan ervan uit dat ze niet OK zijn. En dat levert een laag zelfbeeld op… Echt waar? Zo is het wel gemakkelijk: eerst beweren dat een laag zelfbeeld een symptoom is van perfectionisme, en dan zeggen dat perfectionisten een laag zelfbeeld hebben. Ik wil nog eens onderstrepen dat m.i. een laag zelfbeeld als gevolg van opvoedingsproblemen een groot maatschappelijk probleem is, maar ik zie nog altijd geen verband met perfectionisme. Dit boek is gewoon vreselijk.
* Controledrang – Een symptoom dat zich uit in heel veel facetten. Een symptoom van wat? Van perfectionisme zeker…
– Ik weet hoe de dingen moeten gebeuren en wil dat het ook zo verloopt – Het overdreven pietluttig bezig zijn met details levert dan uiteindelijk wel op dat ze sommige dingen echt heel goed kunnen. Hoewel ze er zelf niet tevreden over kunnen zijn. Met wel recht zegt die man dat eigenlijk?? En als er iets overdreven is, dan wel zijn formulering.
– Behoefte aan planning en structuur – Mensen met perfectionisme hebben doorgaans een sterke behoefte aan planning en structuur. Planning en structuur brengen rust, dat is nu eenmaal zo. En er zijn mensen die dat op prijs stellen, en anderen die daar kregel van worden, dat is nu ook eenmaal zo. Dat is geen reden om mensen die planning en structuur appreciëren dan maar in de perfectionistenvuilbak te steken.
– To-do lijstjes moeten maken – Typisch voor perfectionisten: ze willen absoluut hun to do's onder controle hebben door ze te noteren, maar dat betekent niet dat ze die taken dan ook uitvoeren. Man toch! Dat geldt voor iedereen die dingen opschrijft om ze niet te vergeten.
– Op alles voorzien zijn / Zorgen voor een plan B – Man toch! Laat de mensen hun zin doen. Alsof er iets mis is met nadenken en plannen.
* Altijd denken en heel veel piekeren – Hier komt de auteur terug op de uitspraak van Albert Einstein, dat we het denken op een voetstuk hebben gezet, en de intuïtie vergeten zijn. Maar dat was wel in Einsteins latere leven, toen zijn wetenschappelijke geest hem verliet, en hij gelovig werd. Over piekeren zelf, in feite een zeer interessant onderwerp, wordt alleen gezegd dat het altijd negatief is. Gemiste kans.
– De innerlijke criticus – In de aannemelijke veronderstelling dat die bestaat, daar is niets mis mee. Hendrickx maakt het echter weer negatief: de manier waarop die boodschappen gegeven worden halen de betrokkene naar beneden en voeden heel sterk het altijd aanwezige gevoel niet te voldoen. Komaan man!
* Angsten – Ideale onderwerpen om over te piekeren.
– Faalangst – Ook hier weer een zeer matige zwart/wit behandeling van het onderwerp, dat meer diepgang verdient.
– Angsten bij adolescenten en volwassenen – Faalangst vermindert met de jaren, maar het leven van iemand met perfectionisme (het valt mij nu op dat hij altijd "iemand met perfectionisme" zegt en nooit "perfectionist") wordt negatief ingekleurd door allerlei andere angsten, die terug te voeren zijn tot situaties waarover die persoon geen controle heeft. En dan volgt de hele rimram: angst om te sterven of ontslagen te worden, bindings- en verlatingsangst, pleinvrees, claustrofobie en vliegangst. Allemaal de schuld van perfectionisme…
* Uitstelgedrag – Volgende patiënt… En maar kloppen met die hamer. Vaak zijn mensen verbaasd als ze constateren dat hun uitstelgedrag ook gelinkt is aan hun perfectionisme. Nee, mensen zijn verbaasd als hun dat verteld wordt… Terecht, denk ik; want dat verband zie ik ook niet.
* Moeite met kiezen en beslissen – Mensen met het patroon (o.m.g.) willen alles zo perfect mogelijk doen, ook keuzes maken of beslissingen nemen. [..] Een goede keuze is gebaseerd op de samenwerking tussen denken en voelen. Dat is nu net wat er ontbreekt bij mensen met het patroon. Ook dít onderwerp verdient eigenlijk meer aandacht, en het overlapt trouwens met enkele andere, bv. uitstelgedrag. Het komt neer op besluiteloosheid, en ik zie geen verband met perfectionisme.
* Te groot verantwoordelijkheidsgevoel – Blijkbaar het omgekeerde van het vorige, nl. te snel ja zeggen; zie ook hoger bij "niet nee kunnen zeggen".
* Doorgaan / Nooit opgeven – De rode loper naar burn-out. Begrijpelijk, en oppervlakkig.
Dit is vergelijkbaar met de domeinen uit "De perfectieparadox", hoofdstuk 5. Maar na een paar pagina's is mijn goesting al over. Dit is dezelfde ellende als in het vorige hoofdstuk, nu meer specifiek toegepast op relaties, gezinnen met kinderen, en werksituaties.
In één van de voorbeelden vertelt Hendrickx hoe hij in een vorig leven helemaal opging in de toepassing van procesbeheer in zijn bank. Over alles wat gebeurde in de bank werden procedures gemaakt. Iedereen was genoodzaakt die ook te gaan volgen. Ik heb me toen uitgeleefd in het schrijven van instructies, en ben er zeker van dat ik toen wel de kans genomen heb om de procedures een beetje te perfectioneren, d.w.z. ze naar mijn hand te zetten. Dit voorbeeld van gebrekkige aspectscheiding toont net de reden waarom procesbeheer een slechte naam heeft: (1) een pietluttigaard stopt te veel details in de procedures, en (2) er wordt verwacht dat de procedures strikt gevolgd worden. Procesbeheer is een geweldig instrument als je het op de juiste manier gebruikt. (1) De analyse (d.m.v. een beschrijving) van de procedures zorgt ervoor dat de gevolgde werkwijze in al zijn details door(ge)dacht is. Het proces van de beschrijving is de enige goede methode om te verzekeren dat het bedrijfsproces optimaal wordt vastgelegd. En dan ben je in feite klaar met procesbeer. (2) De afgewerkte procedure is een leidraad voor wie die nodig heeft of wil gebruiken, maar als je er "moeten" van maakt zijn er altijd wel bepaalde (negatieve) medewerkers die gaan tegenwringen, en blokkeer je bovendien de opportuniteit voor (positieve) medewerkers om het proces verder te verbeteren of aan te passen aan gewijzigde omstandigheden. Dus: in detail uitwerken is essentieel, strikt laten opvolgen is onzin.
* Stress en de gevolgen ervan voor onze hersenen – De theorie over adrenaline en cortisol. Langdurige hoge concentraties van cortisol zijn schadelijk voor onze hersenen. Ik denk dat dit klopt.
* Perfectionisme, stress en ziekteverschijnselen – De auteur beschrijft terecht enkele fysieke gevolgen van stress. Adrenaline uit stress maakt ons moe, door adrenaline en cortisol blijft de lever cholesterol aanmaken, chronische stress kan bloeddruk en hartslag verhogen, en adrenaline veroorzaakt spierspanning die lijdt tot hoofd- en rugpijn. Maar dan: De altijd aanwezige stress, hier veroorzaakt door perfectionisme, … Eerst ging het gewoon over stress; "de altijd aanwezige" wordt er ineens bij gesleurd. Het verband met perfectionisme ontbrak nog, vandaar "hier veroorzaakt door..". Hier en daar is een bewering nogal simplistisch, maar voor het overige is dit een redelijk overzicht van de gevolgen van stress (en niet van perfectionisme!).
* Burn-out – Burn-out [] is zo sterk gelinkt met perfectionisme (??) dat ik er graag een aparte paragraaf aan wijd. Drie oorzaken:
– De alsmaar toenemende druk in onze maatschappij – OK.
– De persoonlijke druk – Hier wordt bedoeld de mentale druk als gevolg van verstorende gebeurtenissen in het leven. Een stressbron als een andere; ze ook In de ban van burn-out.
– Het patroon – Daar is de hamer weer. Wie last heeft van perfectionisme krijgt blijkbaar onvermijdelijk een burn-out.
* Ontsnappings- en compensatiegedrag – Hier volgt een vreemde redenering: Door het patroon cijferen we onszelf weg en richten we al onze aandacht op anderen. Dat heeft tot gevolg dat er een serieus tekort is aan zelfzorg en eigenliefde. We zijn niet zo gelukkig als we zouden willen, en dat gebrek aan geluk gaan we compenseren, en vaak overcompenseren. M.a.w. we compenseren het ongelukkige gevoel dat ontstaat als we te veel aandacht geven aan anderen. Echt waar? Dan worden diverse vormen beschreven, waarvan de meeste niet lijken op ontsnappings- of compensatiegedrag, maar ze zijn in elk geval wel veroorzaakt door stress als gevolg van perfectionisme…
Het idee lijkt interessant, maar de uitwerking is weer meer van hetzelfde. Oppervlakkig betoog, zwart/wit beschrijvingen, perfectionisme is de oorzaak van alle ellende, kromme (tot cirkel-) redeneringen, esoterie (zoek een voorbeeld in je leven waarbij deze waarde heel sterk aanwezig was en leef je in), imperfecties negeren.
Het laatste hoofdstuk, eindelijk. Ik ben benieuwd of dit méér gaat zijn dan de goeie raad om een OCP-training te volgen…
* Inleiding – Op een bepaald moment, begin 2012, werd het me heel duidelijk dat heel veel klachten waarmee coachees bij mij kwamen, onder één noemer te brengen waren. Hendrickx behandelde mensen met verschillende problemen, … allemaal klachten waarvan we nu weten dat het verschijningsvormen van perfectionisme zijn. Begin 2013 (huh? was het niet 2012?) zag ik de link tussen al die klachten. [..] Toen ben ik begonnen alle symptomen als een geheel te beschouwen en sindsdien vraag ik coachees om alle facetten van het patroon op papier in kaart te brengen. Tot mijn verrassing herkende zowat iedereen alle symptomen. Wat gebeurt hier? Een coach met een financiële achtergrond behandelt (?) mensen met verschillende soorten klachten, en zoekt, bij gebrek aan relevante expertise, naar een eenvoudige methode om zo veel mogelijk gevallen te kunnen behandelen. De hamer ligt bij de hand, de nagels dienen zich aan. Dat al die "coachees" alle symptomen herkennen is begrijpelijk, want dat zijn (ga maar na) symptomen die iedereen in zekere mate heeft, en die een werk- of privésituatie kunnen beïnvloeden. Maar Hendrickx heeft iets tegen perfectionisme, en dus gebruikt hij dát maar als noemer.
* Het intakegesprek – De coachee vertelt zijn verhaal. De coach luistert, stelt vragen en noteert af en toe iets. Het verhaal doet belletjes rinkelen bij de coach. In mijn geval rinkelt dikwijls het belletje 'perfectionisme'. Hij heeft het zelf mooi verwoord. Als je maar één belletje hebt, dan rinkelt er uiteraard geen ander. En dan moeten de coachees ermee akkoord gaan om "het patroon" achter zich te laten. Als (of zodra?) de coachee gemotiveerd is (door de coach…) wordt hij uitgenodigd het document in te vullen, waarin hij weergeeft hoe het patroon ontstaan is. Of: "gij zult toegeven dat ge een perfectionist zijt, anders kan ik u niet helpen". Hier zien we een systeemaspect, nl. een versterkende lus. De coach wijst op het (al dan niet bestaande) perfectionisme bij de coachee, die dat vervolgens moet bevestigen door voorbeelden te geven van de invloed van de verschillende verschijningsvormen in zijn leven. Met andere woorden: de coach vraagt als het ware aan de coachees een bevestiging (nl. dat zijn anamnese correct is). Waar hebben we dat nog gehoord?
* De metafoor van de delen uit NLP – Werken met de delen. Dit blijkt de basis te zijn voor de behandeling.
In feite wordt het mij vanaf hier te flou (of misschien heeft de analyse al mijn energie opgeëist…). Bij het overlopen van de rest van het hoofdstuk stoot ik hier en daar nog op vreemde dingen, zoals onrealistische voorbeelden en beweringen, en hamer-en-nagel-effecten, maar ik denk dat het weinig zinvol is om die nog te dissecteren.
Meer in het algemeen maak ik mij de bedenking of deze therapie wel kan werken, vermits ze verkeerdelijk op anti-perfectionisme gebaseerd is. Maar ik denk uiteindelijk dat het één los staat van het ander. Als de methode mensen met bepaalde problemen helpt is dat OK, anti-perfectionisme of niet. Maar dan blijft wel nog het probleem dat perfectionisme wordt gebruikt als noemer voor alles wat er aan een mens mentaal verkeerd kan gaan, waardoor alle positieve aspecten van perfectionisme worden weggeveegd, en dát is wat mij dwars zit. Wat meer positief perfectionisme zou de doldraaiende wereld echt wel ten goede komen. Ik heb hierboven hopelijk aangetoond dat perfectionisme ten onrechte als noemer gebruikt wordt, en daar is het mij om te doen. Voor de rest heb ik niet de ambitie om de methode of de competentie van Hendrickx om mentale problemen te behandelen in twijfel te trekken. Dus ik laat het laatste hoofdstuk voor wat het is; dat geeft bovendien minder ergernis.
Enkele opvallende punten uit hoofdstuk 2:
– Alle opvoedingsproblemen komen van narcistische ouders, en als ze normaal lijken hebben ze verborgen narcisme. Hier is narcisme blijkbaar de nagel.
– Kinderen van narcistische ouders ontwikkelen het perfectionismepatroon. Perfectionisme als paraplu voor alle negatieve gevolgen van een niet optimale opvoeding (en wie ontsnapt daaraan?).
– Mensen met perfectionisme of narcisme proberen te bewijzen dat ze waardevol zijn door te hengelen naar goedkeuring en bevestiging van anderen. Een erkend kenmerk van narcisten wordt zonder meer geprojecteerd op perfectionisten.
– Als kinderen hun narcistische ouder willen plezier doen is dat uit perfectionisme. Als kinderen niet meer proberen iemand een plezier te doen komt er weinig goeds van.
– … gesprekken die ik had met slachtoffers van een narcistische ouder.. (1) hoe weet hij of een ouder narcistisch is? (2) "slachtoffers", of narcisme als misdaad…?
De auteur schrijft een boek over perfectionisme, zonder te specifiëren wat dat is. Ik vermoed dat Hendrickx na de eerste versie van zijn boek heeft willen verduidelijken waar perfectionisme vandaan komt (misschien kreeg hij daar, terecht, veel vragen over), en zo bij de narcistische ouder terechtkwam, waar hij mogelijk zelf last van had (of denkt gehad te hebben). Uit hoofdstuk 2 blijkt dat perfectionisme ontstaat doordat een kind probeert te voldoen aan de eisen die het gesteld worden. Maar dat overkomt immers ieder kind, dus iedereen krijgt het perfectionismepatroon…? Zo is het wel gemakkelijk…
Voor mij is het vrij duidelijk dat de concepten narcisme en perfectionisme bij de auteur nogal door elkaar lopen. De hang (niet drang!) naar bevestiging is een kenmerk van narcisme; dit zomaar overnemen voor perfectionisme lijkt mij fout. Dit kan uiteraard het gevolg zijn het verwarren van perfectionisme en narcisme, een verwarring die niet noodzakelijk zwart/wit is. Hoe dan ook heeft de auteur wel een boek geschreven over perfectionisme, en een praktijk daarop uitgebouwd, en 130 coaches opgeleid, en kan hij uiteraard niet meer terug. En al die boeken die verkocht zijn en rondslingeren kunnen ook niet terug (en dat geldt jammer genoeg voor veel boeken die slecht gefundeerd zijn). Hendrickx heeft een probleem met de (of zijn) wereld, en vangt die onder één naam, nl. perfectionisme. Een flagrant vlag-en-ladingprobleem, dat perfectionisme, zeer ten onrechte, in een kwaad daglicht stelt. Onaanvaardbaar.