Op fietsoversteekplaatsen hebben fietsers geen voorrang. Dat voetgangers wel voorrang hebben op een zebrapad, en de fietsoversteekplaatsen meestal langs zebrapaden liggen is een bron van veel verwarring. Maar er wordt over nagedacht; soms lijkt dat nadenken nuttig, soms niet.

Hieronder een kritische lezing van een artikel uit De Standaard, over een nieuwe markering voor fietsoversteekplaatsen. Hier is een link naar het artikel. Ik neem de tekst niettemin over, om hem van commentaar te kunnen voorzien (in de veronderstelling dat dat mag). Samenvatting: wel wat gescheer, maar weinig wol; het artikel mist effectiviteit. Het lijkt eerder alsof het Kenniscentrum Fietsberaad Vlaanderen zich verplicht voelt om iets te presteren; dat dit bericht wordt vergezeld van een video-interview met de minister die de organisatie oprichtte is waarschijnlijk geen toeval. De grond van het probleem (het onveiligheidsgevoel bij fietsers omdat ze geen voorrang hebben zoals voetgangers) wordt echter nergens aangekaart. De commentaar van minister Weyts: "In sommige gevallen is er geen markering, wat natuurlijk zorgt voor onduidelijkheid. In andere gevallen trekt men het fietspad door over de weg, in dezelfde kleur, waardoor fietsers gaan denken dat ze voorrang hebben, terwijl dat helemaal niet het geval is. Dit moet daaraan verhelpen. We maken gewoon de uniforme afspraak voor heel Vlaanderen, zowel gewestwegen als lokale wegen, dat er op de oversteekplaatsen waar fietsers geen voorrang hebben dezelfde markering gehanteerd wordt.". De minister heeft gelijk, er is veel verwarring, en uniforme afspraken zijn goed, maar de nu aangekondigde maatregel gaat geen probleem verhelpen.

Lees misschien eerst mijn artikel Geen voorrang voor fietsers, waarin verschillende aspecten van de problemen rond oversteekplaatsen voor fietsers worden beschreven. Er zijn heel wat verbanden met het artikel en de commentaar hieronder. Je kan best de beide lezen om een goed beeld te hebben van de problematiek; ik wil in de tekst hieronder niet overal een link zetten waar die van pas zou komen.

Mijn kop "Bedenkelijke berichtgeving" slaat op het feit dat dit artikel uit De Standaard, opgezet met ongetwijfeld de beste bedoelingen, door een vermoedelijk bekwaam auteur, toch weinig of niets bijbrengt, omdat de belangrijkste aspecten van het probleem niet worden belicht. Ik vrees dat dat voor veel nieuwsberichten en artikelen het geval is. Hoe kan het dan beter? Door duidelijk te maken wat de belangrijke aspecten van een probleem zijn, welke processen en systemen daarbij een rol spelen, en alle aspecten te bekijken bij het zoeken naar een oplossing. Als voldoende partijen een goed beeld hebben van een problematiek, kan er effectiever gewerkt worden aan een oplossing.

Artikel uit De Standaard

Fietsers krijgen weer strook om gewestwegen te kruisen

01/07/2017 om 06:00 door Tom Ysebaert

Na protest van fietsend Vlaanderen (vertegenwoordigd door wie?) komen de verdwenen oversteekplaatsen (of de markering daarvan?) op de gewestwegen terug. In een speciaal aangepaste vorm, los van het verkeersreglement (da's handig; moeten we daar ook niet op wachten). Een foto van de VRT, uit een artikel van 16-05-2015, geeft een idee van het probleem dat actueel wordt aangekaart. De toenmalige commentaar van het AWV: "We merken dat heel wat fietsers denken dat ze op dergelijke fietsoversteekplaatsen voorrang hebben omdat voetgangers op het zebrapad ernaast voorrang hebben", zegt Ilse Luypaerts van het Agentschap Wegen en Verkeer. "Door die witte stippellijnen weg te halen, zullen de fietsers moeten afstappen als ze voorrang willen hebben om over te steken.". Dat klopt, maar als de bijgevoegde foto overeenstemt met de dienstorder van het AWV (wat ik niet heb nagekeken), dan lost de maatregel niets op, omdat de fietsoversteekplaats niet verdwijnt, maar enkel de markering, en dan nog enkel een deel daarvan. Zolang er haaietanden staan, en een vlakke aansluiting aan de weg voorzien is, maakt het voor een fietser echt geen verschil of die streeplijnen daar nu staan of niet.

De 'schande van de uitgewiste oversteekplaatsen' is zelf uitgewist. Daar ziet het toch naar uit nu de Vlaamse minister van Mobiliteit, Ben Weyts (N-VA), een oplossing heeft aangekondigd. Hij deed dat in een antwoord op een parlementaire vraag van Lorin Parys (N-VA).

Fietsoversteekplaatsen zullen systematisch aangeduid worden door middel van een fietslogo bij het begin van de oversteek, gekoppeld aan een onderbroken 'verbindingsmarkering' naar de overkant (zie grafiek)(men bedoelt "figuur"). Oeps. De figuur toont een oversteekplaats met verkeerslichten. Daar wordt het oversteken van zowel de fietsers als de voetgangers geregeld met verkeerslichten. Daar is er geen voorrangsprobleem, dus de figuur is niet goed gekozen. Essentieel zijn ook de haaietanden aan het begin van de fietsstrook, maar die staan niet op de figuur…

Nieuwe fietsmarkeringen bij oversteekplaatsen voor fietsers. Foto: De Standaard (Foto??) Bij het bericht op de site van De Redactie (uittreksel van het VRT-nieuws van 15-08-2017) hoort ook een filmpje, waarin een fietsoversteekplaats met de nieuwe markering getoond wordt (inclusief twee fietsers die haastig oversteken omdat ze geen voorrang hebben).

Het Agentschap Wegen en Verkeer had na een dienstorder uit 2014 markeringen op oversteekplaatsen voor fietsers op gewestwegen verwijderd (zie hoger). Voor het agentschap bestond er te veel verwarring (en gelijk hebben ze). Op een fietsoversteekplaats (aangeduid met blokken) hebben fietsers geen voorrang. Op een kruisend fietspad (aangeduid met strepen) dan weer wel. Bovendien liggen de oversteekplaatsen vaak naast zebrapaden, waarop voetgangers wél voorrang hebben. Fietsers met hun tweewieler aan de hand overigens ook. Inderdaad, verwarring troef.

Maar de fietsers (wie dat ook mogen zijn; dit is net als "Fietsend Vlaanderen" nogal vaag; gaat het om een vertegenwoordiging, en hoe representatief is die dan?) ervaarden de maatregel anders. Zij vonden dat ze geen enkele bescherming meer genoten en dat automobilisten bovendien niet meer wisten waar ze fietsers konden verwachten. Vermits fietsers geen voorrang hebben (als er geen lichten zijn), markering of niet, is niet direct duidelijk welke bescherming zij denken te kunnen genieten van deze markeringen (en voor bestuurders aanduiden waar fietsers kunnen verwacht worden gebeurt niet met wegmarkeringen, wel met verkeersborden). Maar door de conflicterende omstandigheden en systeemwerking gingen bestuurders de fietsers wel voorrang geven. Menige Nederlander constateert dat fietsers in België voorrang krijgen, en begrijpt er geen bal van, want de Nederlandse wetgeving is ongeveer dezelfde als de Belgische…

Zodra de eerste markeringen werden weggehaald, regende het klachten, meestal bij de gemeenten, hoewel zij de gewestwegen niet beheren. 'De redenering van het AWV hield juridisch wel steek maar dat betekent niet dat hun oplossing goed was voor de verkeersveiligheid', oordeelt Wout Baert van het Kenniscentrum Fietsberaad Vlaanderen. Mr. Baert suggereert dat juridisch geen steek houden niet zo erg is, zolang er maar aan de verkeersveiligheid gedacht wordt. En dan vragen we ons af waarom het gerecht zo veel achter loopt. En wat betekent "fietsberaad"…?

Lorin Parys vond dat fietsers 'elke vorm van aanwijzing kwijt waren. Zeker voor kinderen is dat problematisch.' Op sommige plaatsen werden de blokmarkeringen vervangen door rode fietssuggestiestroken. Dat kwam volgens Parys de eenvormigheid en de 'leesbaarheid' van de weg niet ten goede. Dat klopt inderdaad. Fietssuggestiestroken lijken op fietspaden, en daarop heeft een fietser wel voorrang… Mr. Parys loopt synchroon met minister Weyts. Een 1-2-tje is zo gemaakt.

Fietsberaad drong aan op een oplossing. Een werkgroep met onder andere de wegbeheerders (zowel het gewest als de steden en gemeenten) en de Fietsersbond boog zich over de kwestie. Daar is een consensus bereikt (al goed dat het geen compromis werd…; maar een consensus over welk probleem?). De nieuwe strook heeft weliswaar geen juridische dekking in het verkeersreglement (en al die andere fietsoversteekplaatsen dan ook niet? er is immers weinig verschil met eerdere afspraken), maar ze moet alvast de zichtbaarheid van de fietsers verhogen. Dit begrijp ik niet. Hoe kan een wegmarkering nu de zichtbaarheid van fietsers verhogen? Bestuurders kunnen niet tegelijk letten op wat beweegt en op wat er op de grond geschilderd is (wat trouwens door de kleine zichthoek slecht zichtbaar is, en bij regenweer al helemaal niet). Die (fietsers) moeten er sowieso rekening mee houden dat ze geen voorrang hebben. Sommigen doen dat, anderen dwingen voorrang af.

Het AWV (gewestwegen) zal de nieuwe regeling in een dienstorder gieten (is er al: MOW/AWV/2017/6; de vorige was MOW/AWV/2014/15 (intussen verwijderd)). 'Wij hopen dat de lokale wegbeheerders dezelfde aanpak overnemen. Dus dat is nog niet eens zeker…? Dat zou alvast de eenvormigheid ten goede komen,' aldus Wout Baert. Het heeft weinig zin om aandacht te schenken aan eenvormigheid als je niet tegelijk alles eenvormig maakt; bestaande situaties volgens oude afspraken blijven immers de nieuwe afspraken vertroebelen.

De Fietsersbond vindt deze oplossing goed. 'We zijn alleszins blij dat er weer markeringen komen', reageert woordvoerder Roel De Cleen (van de Fietsersbond). 'Maar het mag voor ons nog verder gaan. Wij pleiten voor meer lichtenregelingen (inderdaad geen voorrangsprobleem) met een drukknop zodat fietsers snel groen krijgen en voor meer voorrang voor fietsers op oversteekplaatsen.'

Fietsberaad is gewonnen voor een verdere vereenvoudiging (Huh? Welke vereenvoudiging?). 'Ideaal houden we twee mogelijkheden over: oversteekplaatsen met en andere zonder voorrang.' aldus Wout Baert. Oeps, waar komt dat vandaan? Is dat de bedoelde vereenvoudiging? Er zijn in elk geval meer mogelijkheden, o.m. met en zonder voorrang, wel of geen oversteekplaatsen, al dan niet voor fietsers, met en zonder verkeerslichten, met en zonder drempels. Er is nog werk aan de winkel.